top of page
作家相片般灯

“佛法”“诸法”“法界”——这些“法”的意思都不同( 梵语入门第7课)


对dharma一词的讲解,在视频25分处。

在佛教中,“法dharma”是一个高频词,几乎随处可见。但它同时也是一个多义词,佛经中提到的这些“法”,它们的含义各有不同。


有“千部论主”之称的世亲论师曾写过一部《释轨论》(Vyākhyāyukti,无汉译,只存藏译),其中主要讲解了“如何对经论进行注释”的道理。在这部论中,世亲论师总结佛经中出现的“法”字,指出其大致上有十种含义:


法谓所知、道、涅槃及意境、

福、此生、至教、当有、轨则、俗。


第1种,是“所知(jñeya)”的意思,也就是指一切存在。比如佛经中说的“诸法”“一切法”“有为法”“无为法”,这些都是“所知”的意思。


第2种,是“道(mārga)”的意思,也就是修行应具备的智慧及其相应的戒与定。比如佛经中说“邪见非法,正见是法”。


第3种,是“涅槃(nirvāṇa)”的意思,比如三宝中的“法宝”,其本质就是涅槃,所以佛经中说“归依法”的时候,是指归依涅槃。


第4种,是“意境(manogocara)”的意思,也就是意识的对境,比如十二处中的“法处”,十八界中的“法界”,都是意识的对境。


第5种,是“福(puṇya)”的意思,也就是福德,比如佛经中将“布施、供灯、散花、涂香”这些积福的行为称为“行法”。


第6种,是“此生(jamna)”的意思,指的是“今生”“此世”,比如佛经中说“现法涅槃”,是说这一世就能证得涅槃。


第7种,是“至教(pravacana)”的意思,也就是佛的三藏十二部教法。


第8种,是“当有(bhāvin)”的意思,也就是“将来”,如佛经中说“生法”“老法”,是说将来会生、将来会老。


第9种,是“轨则(niyama)”的意思,也就是该做什么、不该做什么,如佛经中说“比丘四法”(粪扫衣、常乞食、树下坐、陈弃药)。


第10种,是“习俗(vyavahāra)”的意思,如境法(某个国家的习俗)、族法(某个家族的家规)。


由此,根据世亲论师的说法,我们再看到佛经中各种带“法”的词的时候,就能很清楚地分辨出它们到底说的是什么意思了:


诸法不自生”(《中论》),这里的法,指的是“所知”“一切法”“一切存在”。

佛正法有二”(《俱舍》),这里的法,指的是教法(三藏,第7种含义)和证法(道·第2种、涅槃·第3种)。我们平时所说的“佛法”,就是包含“教法”与“证法”这两种。


“法界”有两种,一种指十八界中的“法界”,如:


“四余名行蕴,如是受等三,

及无表无为,名法处法界。”(《俱舍》)


另一种法界,指的是诸法的自性,即“法性”“空性”,如:


法界无差别,种姓不应异,”(《现观庄严论》)


所以第一种“法界”,对应的是上文第4种含义;

第二种“法界”,对应的是上文第1种含义。


学习佛法切记盲修瞎练、不着边际,而应该按照闻、思、修的顺序次第修学。而“闻”的基础,就是要将佛教经论中的种种法相概念搞清楚,而要把概念搞清楚,第一步首先是要了解词义。否则学了多年佛、听了多年法,却连佛教最基本的概念都不清楚,其不可惜?


————

附录·《释论论》相关段落原文及相应汉译佛经(翻译:云丹法师)

ཆོས་ནི་ཤེས་བྱ་ལམ་དང་ནི། །

མྱ་ངན་འདས་དང་ཡིད་ཀྱི་ཡུལ། །

བསོད་ནམས་ཚེ་དང་གསུང་རབ་དང༌། །

འབྱུང་འགྱུར་ངེས་དང་ཆོས་ལུགས་ལའོ། །

法谓所知、道、涅槃及意境、

福、此生、至教、当有、轨则、俗。


ཆོས་ཀྱི་སྒྲ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་ནི་ཆོས་གང་ལ་ལ་འདུས་བྱས་སམ་འདུས་མ་བྱས་སམ་དེ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག་ནི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པར་བཤད་དོ་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

词“法”之中,[1.训“所知(jñeya ཤེས་བྱ་)”者,]如云:“若所有法,有为,无为,此等最胜是为离欲。”

《雜阿含經》卷31:「譬如所有諸法,有為、無為,離貪欲為第一。」(CBETA, T02, no. 99, p. 222, c4-5)


ལམ་ལ་ནི་དགེ་སློང་དག་ལོག་པའི་ལྟ་བ་ནི་ཆོས་མ་ཡིན་ལ་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ནི་ཆོས་ཡིན་ནོ་ཞེས་རྒྱས་པར་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

2.训“道(mārga ལམ་)”者,如云:“苾刍!邪见非法,正见是法。”

《雜阿含經》卷28:「爾時,世尊告諸比丘:「有非法、是法。諦聽,善思,當為汝說。何等為非法、是法?謂邪見非法、正見是法,乃至邪定非法、正定是法。」(CBETA, T02, no. 99, p. 202, c4-6)


མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་ནི་ཆོས་ལ་སྐྱབས་སུ་སོང་བ་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

3.训“涅槃(nirvāṇa མྱ་ངན་འདས་)”者,如云:“归依法。”

《長阿含經》卷3:「我今歸依佛!歸依法!歸依僧!唯願如來聽我於正法中為優婆塞,自今已後,盡壽不殺、不盜、不婬、不欺、不飲酒,唯願世尊聽我於正法中為優婆塞。」(CBETA 2019.Q4, T01, no. 1, p. 19b20-23)


ཡིད་ཀྱི་ཡུལ་ལ་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཅེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། དེ་ནི་ཡིད་ཁོ་ནའི་ཡུལ་ཡིན་ཞིང་ཡུལ་ཁོ་ན་ཡིན་གྱི་རྟེན་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །

4.训“意境(manogocara ཡིད་ཀྱི་ཡུལ)”者,如云“法处”。此唯意之境,故唯是境,而非所依。

《中阿含經》卷21:「阿難!我本為汝說六外處,色處,聲、香、味、觸、法處。」(CBETA 2019.Q4, T01, no. 26, p. 562b16-17)


བསོད་ནམས་ལ་ནི་བཙུན་མོའི་འཁོར་དང་གཞོན་ནུ་མ་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཆོས་སྤྱོད་ཅེས་རྒྱས་པར་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

5.训“福(puṇya བསོད་ནམས་)”者,如云:“共后妃、婇女行法。”如是广说。

《中阿含經》卷15〈1 王相應品〉:「汝當觀法如法,行法如法,當為太子、后妃、婇女,及諸臣民、沙門、梵志,乃至蜫蟲奉持法齋,月八日、十四日、十五日修行布施,施諸窮乏沙門、梵志、貧窮、孤獨、遠來乞者,以飲食、衣被、車乘、華鬘、散華、塗香、屋舍、床褥、氍[毯-炎+數]、綩綖、給使、明燈。」(CBETA, T01, no. 26, p. 521, a2-8)


ཚེ་འདི་ལ་ནི་མཐོང་བའི་ཆོས་ལ་མྱོང་བར་འགྱུར་བ་དང༌། བྱིས་པ་ནི་མཐོང་བའི་ཆོས་གཅེས་པར་འཛིན་པ་ཡིན་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

6.训“[此]生(janman ཚེ་)”者,如云“现法涅槃[1]”、“愚夫爱重现法”。

《長阿含經》卷4:「於是,須跋即於其夜,出家受戒,淨修梵行,於現法中,自身作證:生死已盡,梵行已立,所作已辦,得如實智,更不受有。」(CBETA 2019.Q4, T01, no. 1, p. 25b22-24)


གསུང་རབ་ལ་ནི་འདི་ལ་དགེ་སློང་ཆོས་ཤེས་པ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། མདོའི་སྡེ་དང༌། དབྱངས་ཀྱིས་བསྙད་པའི་སྡེ་དང་ཞེས་རྒྱ་ཆེར་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ།།

7.训“至教(pravacana གསུང་རབ་)”者,如云:“于此苾刍知法者,谓契经、应颂……”如是广说。

《雜阿含經》卷41:「佛告二比丘:「汝等持我所說修多羅、祇夜、受記、伽陀、優陀那、尼陀那、阿波陀那、伊帝[12]目多伽、闍多伽、毘富羅、阿浮多達摩、優波提舍等法,而共諍論,各言:『汝來試共論議,誰多誰勝』耶?」」(CBETA, T02, no. 99, p. 300, c5-9)


འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་ལ་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་རྫས་རྣམས་ནི་དེའི་ཆོས་སོ་ཞེས་འབྱུང་བ་དང༌། དེ་ལྟར་འདི་ལྟ་སྟེ། ལུས་འདི་ནི་རྒ་བའི་ཆོས་ཡིན་ནོ་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

8.训“当有(bhāvin འབྱུང་འགྱུར་)”者,如云:“诸行之事有此法。”“如是此身具有老法。”

《中阿含經》卷7:「諸賢!說所求不得苦者,此說何因?諸賢!謂眾生生法,不離生法,欲得令我而不生者,此實不可以欲而得,老法、死法、愁憂慼法,不離憂慼法,欲得令我不憂慼者,此亦不可以欲而得。」(CBETA 2019.Q4, T01, no. 26, p. 468b4-8)


ངེས་པ་ལ་ནི་དགེ་སློང་གི་ཆོས་བཞི་རྣམས་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུ་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་དགེ་སློང་དག་སྲོག་གཅོད་པ་ནི་[36b2]ཆོས་མ་ཡིན་ལ་སྲོག་གཅོད་པ་སྤངས་པ་ནི་ཆོས་ཡིན་ནོ་ཞེས་རྒྱ་ཆེར་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

9.训“轨则(niyama ངེས་པ་)”者,如云“苾刍四法”,又如“诸苾刍!杀生非法,舍杀生是法”如是广说。

《雜阿含經》卷37:「爾時,世尊告諸比丘:「有非法,有正法。諦聽,善思,當為汝說。何等為非法?謂殺生,乃至邪見,是名非法。何等正法?謂不殺生,乃至正見,是名正法。」」(CBETA, T02, no. 99, p. 275, c17-20)

ཆོས་ལུགས་ལ་ནི་ཡུལ་ཆོས་དང་རིགས་ཆོས་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །

10.训“俗(vyavahāra ཆོས་ལུགས་)”者,如云“境法”、“族法”。

5 次查看0 則留言

Commentaires


文章: Blog2_Post
bottom of page